ایلام

شهر ایلام مرکز همین استان است. جمعیت این شهر برپایهٔ سرشماری سال ۱۳۹۵ برابر با ۱۹۴٬۰۳۰نفر بوده‌است. این شهر در حصاری از کوه‌ها و ارتفاعات جنگلی واقع شده و آب و هوایی معتدل کوهستانی و بهاری دارد. دانشگاه علوم پزشکی ایلام و دانشگاه ایلام دو دانشگاه مهم این شهر هستند. این شهر دارای منابع خوب گاز و نفت است. درضمن قرار گرفتن بر سر زائرین کربلا این استان را از این حیث حائز اهمیت کرده‌است. ایلام در گذشته ده بالا نامیده می‌شد. بعدها به دلیل حکومت و ساخت وساز حسینقلی خان ابوقداره والی لرستان پشتکوه، به حسین‌آباد معروف شد. لام از دیرباز جایگاه شهرنشینی و گهواره فرهنگی ایرانیان بوده‌است. در دوره ساسانی بخشی از سرزمین «پهله» یا «پهلو» شمرده می‌شده و تازیان آن را «جبال» می‌نامیده‌اند. از سدهٔ چهارم تا میانه‌های ششم قمری، این منطقه بخشی از عراق عجم بود. این شهر در دوران جنگ ایران و عراق بشدت آسیب دید. شهر ایلام در حصاری از کوه‌ها و ارتفاعات جنگلی استقرار یافته که دارای آب و هوای معتدل کوهستانی با میانگین بارش سالیانه ۶۱۹/۵میلیمتر و متوسط دمای مطلق آن از۱۳/۶- تا ۴۱/۲ درجه سانتیگراد در تغییر است. اکنین شهر ایلام به زبان کردی صحبت می‌کنند. علاوه بر کردی، زبان لری نیز دست کم در گذشته در ایلام رایج بوده‌است. لباس مردمان ایلام کردی است. لباس مردها شامل نیم‌تنه‌ای به نام کراس که همچون چوخه بوده و از جنس پشم یا کتان است و شلواری گشاد از جنس تترون و امثالهم و همواره تک رنگ می‌باشد و در قسمت باسن ورانها کاملاً گشاده و در پائین هم باریک م شود. به شکلی که برای هر شلوار چند برابر نیاز واقعی پارچه بکار برده می‌شود که در گویش محلی به آن «شِوال جافی» می‌گویند؛ که در تمام نقاط استان استفاده می‌شود.